پاداش تسبیح (قرآن)مومنان به آیات الهی در مقام تسبیح و تنزيه ساحت پروردگار بر آمده و او را از هر نقص و امکان و حاجت تنزيه مى‌نمايند و هر موجودى را نمونه‌ای از فعل او می داتتد. ۱ - پاداش بیحسابتسبیح همراه با حمد خداوند و عبادت های شبانه و انفاق مؤمنان، دارای پاداشی بی حساب: •فى بيوت أذن اللّه أن ترفع ويذكر فيها اسمه يسبّح له فيها بالغدوّ والأصال• ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا ويزيدهم مّن فضله واللّه يرزق من يشاء بغير حساب. •«انما یؤمن بـایـتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا وسبحوا بحمد ربهم وهم لا یستکبرون فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرة اعین جزاء بما کانوا یعملون:تنها كسانى كه به آیات ما ایمان مى‌آورند كه هر وقت اين آيات به آنان يادآورى شود به سجده مى‌افتند و تسبيح و حمد پروردگارشان را بجا مى‌آورند، و تکبّر نمى‌كنند.هيچ كس نمى‌داند چه پاداش هاى مهمّى كه مايه روشنى چشم هاست براى آنها نهفته شده، اين پاداش كارهايى است كه انجام مى‌دادند». ۱.۱ - صفات مومنان حقیقیدر اين دو آیه چهار قسمت از صفات مومنان بيان شده است: ۱- به محض شنيدن آیات الهی به سجده مى افتند.۲ و ۳- نشانه دوم و سوم آنها" تسبيح" و" حمد" پروردگار است، از يك سو خدا را از نقائص پاك و منزه مى شمرند، و از سوى ديگر او را به خاطر صفات کمال و جمالش، حمد و ستايش مى نمايند.۴- وصف ديگر آنها تواضع و فروتنی و ترك هر گونه استکبار است چرا كه کبر و غرور نخستين پله نردبان کفر و بى ايمانى است، و تواضع و فروتنى در مقابل حق و حقيقت نخستين گام ایمان است! آنها كه در راه كبر و خود بينى گام بر مى دارند نه در برابر خدا سجده مى كنند، نه تسبيح و حمد او را بجا مى آورند، و نه حق بندگان او را به رسميت مى شناسند، آنها بت بزرگى دارند و آن خودشان است! ۱.۲ - تفسیر فلا تعلمتعبير به" هيچكس نمى‌داند" بيانگر عظمت بي حساب اين مواهب و پاداش ها است، مخصوصا با توجه به اينكه"نفس" به صورت نکره در سیاق نفى آمده و به معنى عموم است، و همه نفوس را شامل مى‌گردد حتى فرشتگان مقرب خدا و اولياى پروردگار. ۱.۳ - تفسیر قرة اعينتعبير به" قرة اعين" (آنچه مايه روشنى چشم ها است) بدون اضافه به" نفس" اشاره به عظمت بي حساب اين مواهب و پاداش ها دارد و اين که نعمتهاى الهى كه براى سراى آخرت به عنوان پاداش مؤمنان راستين تعيين شده چنان است كه مايه روشنايى چشم همگان مى‌گردد." قرة" از ماده" قر" (بر وزن حر) به معنى سردى و خنكى است، و از آنجا كه معروف است اشگ شوق همواره سرد و خنك، و اشک غم و حسرت داغ و سوزان است تعبير به" قرة اعين" در لغت عرب به معنى چيزى است كه مايه خنك شدن چشم انسان مى‌گردد، يعنى اشك شوق را از ديدگانش جارى مى‌سازد و اين كنايه لطيفى است از نهايت خوشحالى. ولى در فارسى اين تعبير وجود ندارد. اين تعبير نيز كنايه از شدت سرور است.در حدیث مى خوانيم كه پیامبر اكرم ص مى‌گويد: ان اللَّه يقول اعددت لعبادى الصالحين ما لا عين رأت، و لا اذن سمعت، و لا خطر على قلب بشر!:" خدا مى فرمايد: من براى بندگان صالحم نعمت هايى فراهم كرده ام كه هيچ چشمى نديده، و هيچ گوشى نشنيده، و بر فكر كسى نگذشته است"! ۱.۴ - علت مخفی بودن اين پاداشدر اينجا سؤالى پيش مى آيد كه مفسر بزرگ مرحوم طبرسی در" مجمع البیان " آن را مطرح كرده و آن اينكه: چرا اين پاداش عظيم مخفى نگاهداشته شده است؟ سپس او سه جواب براى اين سؤال ذكر مى‌كند: ۱- امور مهم و بسيار پر ارزش چنان است كه با الفاظ و سخن به آسانى حقیقت آن را نمى‌توان درک كرد، و با اين حال گاهى اخفا و ابهام آن نشاط انگيزتر است و از نظر فصاحت بليغ تر. ۲- اصولا چيزى كه مايه روشنى چشم ها است آن قدر دامنه اش گسترده است كه علم و دانش آدمى به تمام خصوصيات آن نمى رسد. ۳- چون اين پاداش براى نماز شب كه مخفى است قرار داده شده است متناسب اين است كه جزاى عمل نيز بزرگ و مخفى باشد (توجه داشته باشيد كه در آيه قبل جمله" تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ" اشاره است به مساله نماز شب).در حديثى از امام صادق ع مى خوانيم:ما من حسنة الا و لها ثواب مبين فى القرآن، الا صلاة الليل، فان اللَّه عز اسمه لم يبين ثوابها لعظم خطرها، قال: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ:" هيچ عمل نيكى نيست مگر اينكه ثواب روشنى در قرآن براى آن بيان شده، مگر نماز شب كه خداوند بزرگ ثواب آن را روشن نساخته به خاطر اهميت آن، لذا فرموده است:هيچكس نمى داند چه ثواب هايى كه مايه روشنايى چشمان است براى آنها نهفته شده است"ولى از همه اينها گذشته به طورى كه قبلا نيز اشاره كرده ايم عالم قیامت عالمى است فوق العاده گسترده تر از اين جهان، و حتى گسترده تر از زندگى دنیا در برابر زندگى جنین در شکم مادر، و اصولا براى ما محبوسان در چهار ديوار دنیا ابعادش قابل درک نيست، و براى كسى قابل تصور نمى باشد.ما تنها سخنى از آن مى شنويم و شبحى از دور مى بينيم، اما تا درك و ديد آن جهانى پيدا نكنيم درك اهميت آن براى ما ممكن نيست، همان گونه كه براى طفل در شكم مادر به فرض كه عقل و هوش كامل مى داشت درك نعمت هاى اين دنيا غير ممكن است.همين تعبير در مورد شهيدان راه خدا آمده است كه وقتى شهيد روى زمين قرار مى گيرد زمين مى گويد آفرين بر روح پاكيزه اى كه از بدن پاكيزه اى پرواز مى كند بشارت باد بر تو" ان لك ما لا عين رأت، و لا اذن سمعت، و لا خطر على قلب بشر"!.اين پاداش فوق العاده عظيم" جزاى بر اعمالى است كه انجام مى دادند" (جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ). ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۱۳۰، برگرفته از مقاله «پاداش تسبیح». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۷۱، برگرفته از مقاله «پاداش تسبیح». |